Zabieg operacyjny wszczepienia protezy biodra często budzi wątpliwości, pytania i stres zarówno u chorego, jak i jego rodziny. Poniżej rozmowa z dr n. med. Jackiem Markuszewskim, który odpowiedział na najczęstsze pytania i wątpliwości Pacjentów:

1. W leczeniu jakich schorzeń niezbędna jest endoproteza biodra?
Wskazaniem do wykonania endoprotezoplastyki stawu biodrowego są wszystkie sytuacje, w których doszło do nieodwracalnego uszkodzenia stawu, a mniej inwazyjne metody leczenia są nieskuteczne. Najczęstszym wskazaniem są zmiany zwyrodnieniowe stawu zarówno te powstałe bez uchwytnej przyczyny jak i w następstwie dysplazji biodra, konfliktu udowo-panewkowego czy urazów. Pozostałe grupy wskazań to choroby reumatyczne, martwica niedokrwienna głowy kości udowej oraz następstwa złamań okolicy stawu biodrowego. Endoprotezoplastykę stawu biodrowego wykonuje się także w przypadkach złamań szyjki kości udowej i nowotworach bliższego końca kości udowej.

2. Czym właściwie jest endoproteza?
Endoproteza jest tzw. „sztucznym stawem” – implantem zastępującym staw. Jego elementy konstrukcyjne połączone są z kośćmi tworzącymi staw, a część robocza tzw. „artykulacja” zapewnia odpowiedni zakres ruchomości. Endoproteza stawu biodrowego składa się z trzpienia wprowadzanego do kanału szpikowego kości udowej na którym osadzona jest głowa – kulisty element artykulacji. Do panewki stawu biodrowego implantowany jest komponent panewkowy zawierający wkładkę – wklęsły element artykulacji. Ruch zachodzi pomiędzy głową a wkładką.

3. Czy rodzaj użytego implantu ma znaczenie?
Endoprotezy stawu biodrowego różnią się między sobą. Istnieją tzw. „klasyczne” implanty, których skuteczność i niezawodność znana jest od wielu lat. Zdarzają się bardzo nowoczesne endoprotezy, które po stosunkowo krótkim czasie okazują się zawodne. Weryfikację skuteczności i trwałości implantów umożliwiają tzw. rejestry – bazy danych Pacjentów po wszczepieniu implantów, zawierające informacje o wynikach i powikłaniach. Endoprotezy stawu biodrowego różnią się zastosowanymi materiałami i kształtem. Skuteczne konstrukcje powstają przez dziesiątki lat drobnych poprawek i eliminacji błędów.

4. Ile trwa operacja, w jakim znieczuleniu jest wykonywana oraz jakie ryzyko niesie ze sobą zabieg wszczepienia endoprotezy?
Operacja wszczepienia endoprotezy trwa od 1 do 2 godzin w zależności od deformacji stawu biodrowego. Z jednej strony najważniejsza jest dokładność i nie należy się spieszyć, jednak niepotrzebne przedłużanie operacji zwiększa jej ryzyko powikłań. Operacja najczęściej wykonywana jest w znieczuleniu podpajęczynówkowym – z wyłączeniem czucia w nogach.
Prawidłowo wykonana endoprotezoplastyka nie niesie ze sobą zbyt dużego ryzyka dla Pacjenta- jest operacją dość rutynową o udokumentowanych dobrych wynikach. Możliwe powikłania dzielimy na okołooperacyjne – związane z samym zabiegiem chirurgicznym, wczesne pooperacyjne i późne. Powikłąnia okołooperacyjne związane są głównie ze stanem zdrowia Pacjenta – stąd tak dokładna ocena internistyczna i anestezjologiczna przed operacją. Bezpośrednio po operacji możemy czasami spodziewać się następstw śródoperacyjnej utraty krwi i ewentualnego zakażenia rany pooperacyjnej. Jednak dzięki dokładanym staraniom ryzyko to jest ograniczane do minimum. Powikłania późne (występujące wiele lat po endoprotezoplastyce) to mechaniczne obluzowania implantów, uszkodzenia endoprotez i zakażenia. Są one bardzo kłopotliwe dla chorych jednak możliwe jest skuteczne leczenie tych powikłań.

5. Czy raz wszczepioną endoprotezę należy po upływie określonego czasu wymienić?
Prawidłowo wszczepiona endoproteza może funkcjonować dziesiątki lat. Nie potrafimy odpowiedzieć na pytanie jak długo będą funkcjonować implanty aktualnie wszczepiane, gdyż zbyt krótko są stosowane. Mamy wiele informacji co do skuteczności implantów sprzed 20-30 lat, są one zbierane rejestrach, wiemy że pierwsze 10 lat wytrzymuje 95 % implantów, 20 lat – około 70 %. Obecnie wszczepiane endoprotezy są dużo lepsze. Lata obserwacji przekładają się na eliminację błędów konstrukcyjnych i słabych ogniw endoprotezoplastyki. W przyszłość patrzymy więc optymistycznie. Należy tu jednak podkreślić, że praktycznie każdą nieprawidłowo funkcjonującą endoprotezę można wymienić.

6. Jak długo Pacjent pozostaje w szpitalu po zabiegu? Ile trwa powrót do pełnej sprawności?
Pobyt w szpitalu trwa około 5-6 dni. Rehabilitacja rozpoczyna się już następnego dnia po operacji. Wtedy Pacjent wstaje, uczy się chodzić o kulach, w większości przypadków może w pełni stawać na operowanej nodze. Przez kolejne dni uczy się skutecznie chodzić po podłodze a następnie po schodach. Po 4-5 dniach po zabiegu Pacjent jest gotowy wrócić do domu i kontynuować samodzielne usprawnianie. Powrót do normalnej sprawności trwa około 3 miesące.

7. Co z rehabilitacją pozabiegową?
Rehabilitacja najbardziej potrzebna jest we wczesnym okresie po endoprotezoplastyce tj. do 4 tygodni. Samodzielne spacery, rower, pływalnia w późniejszym okresie doskonale uzupełniają usprawnianie.

8. Czy po operacji Pacjent może funkcjonować tak jak przed zabiegiem?
Po endoprotezoplastyce Pacjent może funkcjonować w sposób zbliżony do normalnego. Zalecamy ograniczenie przeciążających i kontaktowych sportów. Możliwe jest bieganie, gra w tenisa, piłkę itp.

Więcej informacji na temat zabiegu endoprotezoplastyki stawu biodrowego: bit.ly/2mPLVWZ